Gemeenschappelijke regeling openbaar lichaam
- Verbonden partij Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio IJsselland
Gemeenschappelijke regeling openbaar lichaam
Naam
Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio IJsselland
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 7.324.428
€ 5.290.000
€ 5.387.000
Vreemd vermogen
€ 32.544.539
€ 32.873.000
€ 31.338.000
Resultaat
€ 1.864.080
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
€ 1.827.414
1.865.438
1.894.127
Bron
Jaarrekening VRIJ
Begroting VRIJ 2021
Begroting VRIJ 2022
Beleidsvoornemens
Na een periode van interne focus richt Veiligheidsregio IJsselland zich de komende jaren meer op de buitenwereld en levert daarbij maatwerk in verbinding met de samenleving en onze partners. Doel is de continuïteit van de samenleving binnen de elf gemeenten uit onze regio te waarborgen, niet alleen door rampen te bestrijden, maar ook door ze te voorkomen. Burgers en partners mogen daarbij op haar rekenen als expert, strategische netwerkpartner en adviseur. Maar gelijktijdig worden ze uitgedaagd om zelf een actieve bijdrage te leveren aan een veilig IJsselland.
Hoe ze dat gaan doen is beschreven in de Strategische Beleidsagenda 2019-2023 (inclusief Risicoprofiel). Hierin zijn de missie en visie van de Veiligheidsregio IJsselland als volgt verwoord:Missie: (Waarom bestaan wij?)
Versterken van veiligheid in de fysieke leefomgeving: risico’s beperken waar het kan en incidenten bestrijden waar het moet.Visie: (Hoe realiseren wij onze missie?)
Wij:
• kennen de risico’s en communiceren hierover naar de inwoners van IJsselland;
• maken gebruik van het vakmanschap van integere medewerkers;
• verbinden ons in het netwerk door samenwerking met burgers en partners;
• adviseren over en denken mee in de veiligheidsvraagstukken door de inbreng van onze kennis en kunde en wij stimuleren zelfredzaamheid van inwoners en bedrijven;
• bereiden ons voor op mogelijke incidenten, ook samen met onze partners;
• bestrijden incidenten wanneer ze zich voordoen en coördineren de inzet.Ontwikkelingen
In de Strategische Beleidsagenda 2019-2023 worden de volgende externe ontwikkelingen benoemd:
- De regio heeft te maken met nieuwe risico’s door gebruik van digitale technologieën (o.a. invloed social media, cyberaanvallen)
- De regio heeft te maken met veranderende risico’s door klimaatverandering (bv. extreem weer, wateroverlast)
- De regio heeft te maken met nieuwe of complexere risico’s door demografische veranderingen (bv. het aantal zelfstandig wonende kwetsbare inwoners die extra hulp nodig hebben bij rampen of crises neemt toe, steeds meer verkeerstromen en ‘hoog-risico-evenementen’ met grotere kans op verstoringen.
- Risico’s zijn steeds vaker regio-overstijgend
- Burgers en bedrijven informeren zich steeds vaker via nieuwe kanalen over veiligheid in de regio (bv. social media)
- Burgers voelen zich steeds veiliger, maar verwachten steeds meer van de overheid bij rampen en crises (Burgers willen veel vrijheid van handelen, maar ook dat de overheid krachtig optreedt bij rampen en crises. Burgers en bedrijven verwachten snel concrete informatie van overheden tijdens en vóór een crisis.
- Gemeenten in de regio willen veiligheid dicht bij burgers organiseren
- Overheden verlangen dat burgers en bedrijven meer bijdragen aan veiligheid (Gemeenten en veiligheidsregio’s willen zelfredzaamheid van burgers en bedrijven vergroten, zoals via voorlichting).
- Overheden veranderen wet- en regelgeving waar veiligheidsregio’s aan moeten voldoen (Invoering van de Omgevingswet in 2021 vergroot de diversiteit in lokale regels waar VRIJ mee te maken heeft. Overheden verscherpen milieunormen, zoals voor duurzaam grondwater- en energiegebruik).
- Het Rijk stimuleert dat veiligheidsregio’s meer samenwerken.
Risico's
De Veiligheidsregio heeft een risicoprofiel opgesteld om de risico’s van de organisatie in kaart te brengen. De tien risico’s met de meeste invloed op de hoogte van de benodigde weerstandscapaciteit zijn: Grootschalige/langdurige inzet, stijgende rentepercentages, fiscale controles, stijgende pensioenpremies, datalek, transitie meldkamer, besluiten van het Veiligheidsberaad met financiële of personele gevolgen, marktontwikkelingen oefentrajecten, wijzigingen in beleid of financiering van de Rijksoverheid en complexiteit Europese aanbestedingen.
Naast de top tien risico’s speelt voor de Veiligheidsregio de mogelijke salariëring van het vrijwillige brandweerpersoneel als gevolg van een uitspraak van het Europese Hof. Er is een risico dat elementen in de rechtspositie van de brandweervrijwilligers in strijd zijn met de normen uit Europese en internationale regelgeving en jurisprudentie van het Europese hof. Dit vraagt nader onderzoek. In den lande circuleren percentages van 25 tot 40% als mogelijke meerkosten als gevolg van het omzetten van vrijwilligheid in een vorm van dienstverband. Voor de Veiligheidsregio zou dat in de range kunnen liggen van € 1.000.000 – € 1.600.000 op jaarbasis bij een gelijkblijvend voorzieningenniveau. Voor Dalfsen is, als dit bedrag niet als taakstelling binnen de begroting van de Veiligheidsregio wordt opgelost, een bedrag van € 50.000 tot € 80.000.De Veiligheidsregio beschikt over een risicoprofiel van de geïnventariseerde risico’s.. Dit was de basis voor het besluit om de reserve/ weerstandscapaciteit te bepalen op 1 miljoen euro (85% zekerheidspercentage). Het profiel bestaat uit 10 risico’s met de meeste invloed op de benodigde weerstandscapaciteit, de kans daarop en mogelijk financieel gevolg. De risico’s staan in het rapport Risicomanagement en weerstandsvermogen.. Het berekende weerstandsvermogen bedraagt 1,18 miljoen euro.
Op het moment dat zich risico’s voordoen en/of er sprake is van een eventueel exploitatietekort kan de gemeente hiervoor worden aangesproken. - Verbonden partij Gemeenschappelijke regeling GGD IJsselland
Naam
Gemeenschappelijke regeling GGD IJsselland
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 2.916.000
€ 1.418.000
€ 1.500.000
Vreemd vermogen
€ 5.047.000
€ 8.038.000
€ 7.669.000
Resultaat
€ 293.000
n.n.b
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
€ 1.079.000
€ 1.102.470
€ 1.077.000
Bron
JaarrekeningGGD
Begroting GGD
Begroting GGD
Beleidsvoornemens
“GGD IJsselland, voor een gezonde samenleving”. Zo luidt de missie van GGD IJsselland. Voor de lopende bestuursperiode (2018 tot 2023) is door het bestuur van de GGD een strategische beleidsagenda opgesteld: “Beweging vanuit regie” Deze bevat de beleidsvoornemens en beoogde effecten in vijf programmalijnen:
1: Versterken publieke gezondheid
2: Jeugd en kansrijke start
3: Psychische gezondheid
4: Gezonde leefomgeving
5: Gezond ouder wordenOntwikkelingen
Zie beleidsvoornemens. De hier genoemde programmalijnen worden opgepakt.
Voor 2022 is het onduidelijk of de corona crisis nog steeds invloed heeft op de werkzaamheden van de GGD. Ook zijn er verschillende ontwikkelingen waarvan de (financiële) gevolgen nog niet duidelijk zijn. Zo wordt het prenataal huisbezoek waarschijnlijk opgenomen in het basispakket van de GGD
Risico's
Risico's De gemeente betaalt een bijdrage per inwoner voor de basisproducten die voor alle gemeenten gezamenlijk worden uitgevoerd (inwonersbijdrage). GGD IJsselland voert een actief financieel risicobeleid. De weerstandscapaciteit wordt geëvalueerd op basis van een financiële risico-inventarisatie. De beschikbare weerstandscapaciteit is op basis van het risicoprofiel van de GGD voldoende en binnen de afgesproken norm. Indien de weerstandscapaciteit niet te voldoet, dan kan de gemeente worden aangesproken naar rato van het inwonertal op een eventueel exploitatietekort (Dalfsen 5,4%). Additionele producten worden gefinancierd door de gemeenten die deze taken afnemen. Sinds 2013 is in de tarieven van de GGD een opslag verwerkt voor de dekking van de risico's. De risicocomponent in het tarief wordt gereserveerd voor dekking van eventuele frictiekosten die uit additionele taken kunnen voortvloeien. Risico's voor additionele producten kunnen niet ten laste komen van alle gemeenten in de gemeenschappelijke regeling.
Voor 2022 is het onduidelijk of de corona crisis nog steeds invloed heeft op de werkzaamheden en financiën van de GGD.
- Verbonden partij Omgevingsdienst IJsselland
Naam
Omgevingsdienst IJsselland
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 327.018
€ 315.689
€ 315.683
Vreemd vermogen
€ 4.409.109
€ 1.882.786
€ 1.751.182
Resultaat
€ 312.837
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
€ 477.913
€ 483.617
€ 490.000
Bron
Jaarrekening 2020 Omgevingsdienst
Begroting 2021 Omgevingsdienst
Begroting 2022 Omgevingsdienst
Beleidsvoornemens
Een klant- en oplossingsgerichte werkwijze, dat is wat de eenduidige aanpak van de Omgevingsdienst IJsselland kenmerkt. De onafhankelijke experts wegen maatschappelijke belangen zorgvuldig af en vervullen een verbindende rol in het krachtenveld. Doel is om een optimale balans aan te brengen tussen een duurzame leefomgeving en nieuwe initiatieven. De missie van de Omgevingsdienst is daarom:
Waarborgt de leefomgeving, versterkt bedrijven.
De Omgevingsdienst wil voorop lopen met vernieuwende werkmethoden, actuele expertise en moderne ICT-voorzieningen. De Omgevingsdienst wil een hoogwaardige bijdrage leveren aan een veilige, gezonde, aantrekkelijke en duurzame omgeving om in te wonen, werken en leven. Onder het motto ‘Lokale binding, regionale bundeling’ combineert de Omgevingsdienst nabijheid met schaalvergroting. De verbinding van kwaliteitsverbetering en efficiencywinst komt zo binnen bereik. De Omgevingsdienst is een betrouwbare partner in de keten met het Openbaar Ministerie (OM), politie, Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) en Veiligheidsregio (VR) en een samenwerkingspartner van de waterschappen in Overijssel. De Omgevingsdiensten die zijn ontstaan hebben het doel om meerwaarde te creëren op het gebied van de fysieke leefomgeving. De Omgevingsdienst wil van toegevoegde waarde zijn voor het bedrijfsleven, de inwoners en de leefomgeving van IJsselland.
Ontwikkelingen
Er zijn op het werkveld van de Omgevingsdienst IJsselland veel nieuwe ontwikkelingen, zoals de komst van de Omgevingswet met het bijbehorende Digitale Stelsel Omgevingswet en de opgaven op het gebied van duurzaamheid en klimaatadaptatie. In overleg met de 12 deelnemers zet de Omgevingsdienst haar kennis en expertise in om op deze dossiers de gewenste resultaten te boeken. De primaire meerwaarde van de Omgevingsdienst is gelegen in de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving van de milieutaken. De Omgevingsdienst heeft in de eerste drie jaar van haar bestaan (sinds 2018) veel gedaan om de uitvoering van de VTH-taken in de regio lJsselland verder te professionaliseren. De Omgevingsdienst draait inhoudelijk goed en er zijn geen financiële tekorten. Wel loopt de Omgevingsdienst aan tegen de grenzen van haar kunnen gelet op een aantal externe ontwikkelingen, zoals de toename van het aantal bedrijven en nieuwe wetgeving, als ook de interne bedrijfsvoering, zoals extra kosten voor onder andere ICT.
In maart 2021 maakte de Omgevingsdienst een Plan van Aanpak voor het project BOOST (Bedrijfsvoering op orde samen toekomstbestendig) waarbij zij in 5 sporen werkt aan een efficiënt ingerichte organisatie die financieel in control is en focust op een rendementsverbetering van de beschikbare capaciteit. Ook worden de komende periode voorstellen voorbereid voor een herijking van de financieringsgrondslagen, met ingang van de begroting 2023. In de kaderbrief begin 2023 wordt hierover meer duidelijk. De begroting 2022 is gebaseerd op de begroting 2021 vermeerderd met indexering. Het genoemde plan van aanpak zal financiële effecten hebben die in deze begroting nog niet zijn verwerkt. Gedacht kan daarbij worden aan onder andere de inrichting van het Bedrijfsbureau.
Risico's
Er is een toenemende druk op de organisatie van de Omgevingsdienst vanwege de groei van de economie. Deze brengt meer bedrijvigheid met zich mee, met als gevolg dat er significant meer inzet nodig is vanuit het werkveld vergunningverlening, toezicht/handhaving en advies (VTH). Er zijn bovendien op het werkveld van de Omgevingsdienst veel nieuwe ontwikkelingen, zoals hierboven geschetst. Datakwaliteit en daaromheen het hele ICT-thema is een kwetsbaar gegeven. Het jaar 2022 moet uitwijzen wat de uitvoering van de Omgevingswet voor effecten heeft op de uitvoeringscapaciteit van de omgevingsdienst. Voorlopig treffen we daarvoor geen budgettaire maatregelen.
Zoals hiervoor vermeld, is de begroting 2022 gebaseerd op de begroting van 2021 vermeerderd met indexaties. De organisatie is echter volop in beweging. We zien dat de ondersteunende werkzaamheden toenemen en de inrichting van de organisatie daarop aangepast moet worden. De vorming van een Bedrijfsbureau is onderdeel van het project BOOST. De Omgevingsdienst verwacht dat de huidige capaciteit niet voldoende is om de organisatie op een adequate wijze te kunnen ondersteunen. De komende maanden maakt zij inzichtelijk hoe de beschikbare capaciteit van de afdelingen zich verhoudt tot de taken die ze voor de partners uit moeten voeren. Ook op het gebied van ICT staan de nodige uitdagingen te wachten. Wettelijke voorschriften, veiligheidsmaatregelen en noodzakelijke koppelingen tussen en met systemen maken diverse ICT-investeringen noodzakelijk. In de komende periode werkt de Omgevingsdienst dit verder uit en wordt zichtbaar of en in hoeverre de huidige middelen toereikend zijn. Al deze werkzaamheden komen samen in spoor 2 van het Plan van Aanpak: naar een duurzame begroting. Voor de verdere uitwerking van elk van de 5 sporen worden werkgroepen gevormd, waarin naast de eigen inbreng van de Omgevingsdienst ook haar partners, zowel ambtelijk als bestuurlijk, een actieve bijdrage leveren.
In juni 2018 stelde het Algemeen Bestuur de documenten nota ‘Kaders weerstandsvermogen’ en nota ‘Weerstandsvermogen’ vast. De laatstgenoemde nota gaat vooral in op de capaciteit van het weerstandsvermogen, het risicomanagement en de risico-inventarisatie. De risico’s zijn samengevat in de risico-inventarisatie en worden via de risicoklasse financieel gekwantificeerd. Deze financiële vertaling vormt de basis voor de hoogte van de algemene reserve. De risicoinventarisatie zoals deze nu is vastgesteld, resulteert in een benodigd weerstandsvermogen van 311.000 euro en bedraagt hiermee ongeveer 3% van de begroting.
- Verbonden partij GBLT
Naam
GBLT
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 0
€ 0
€ 0
Vreemd vermogen
€ 4.648.000
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
€ 4.338.000
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
€ 450.340
€ 450.000
€ 460.000
Bron
Jaarrekening GBLT
Begroting GBLT
Begroting GBLT
Beleidsvoornemens
GBLT kent geen bevoegdheid om beleid vast te stellen. Beleidsvorming is een taak voor alle individuele deelnemers.
Kwaliteit van dienstverlening is aangewezen als ontwikkelstrategie voor GBLT. Het algemeen bestuur heeft dat benoemd en vanaf 2017 is gestart om die ambitie vorm te geven, o.a. door het aantrekken van gekwalificeerde medewerkers en inzet van speciale software. Het aantrekken van de medewerkers is gebeurd voor de processen van waarderen, business control en informatie.Het Algemeen Bestuur heeft in 2020 een voorlopige positiebepaling van GBLT vastgesteld. De uitgangspunten van deze positiebepaling zijn in januari 2020 via het RIS met de raad gedeeld. In 2020 en 2021 is hier een vervolg aan gegeven en is gestart met een bestuurlijke werkgroep, waarbij de volgende onderwerpen aan bod komen:
• stemverhoudingen;
• bijdrage verordening;
• bestuurlijke slagkracht;
• aanpassing Wet Gemeenschappelijke Regelingen en
• AVG.Ontwikkelingen
GBLT heeft ambities geformuleerd, waarbij ze aansluiten bij de strategische doelen van de organisatie. De thema's vanuit de strategische doelstellingen zijn:
1. Belastingaanslagen juist, volledig en tijdig, opgelegd en geïnd.
2. Toonaangevende kwaliteit van klantbeleving.
3. Informatiepositie van opdrachtgevers realiseren.
4. Medewerkers in beweging.
5. De ontwikkeling van de digitale overheid mede vormgeven.
6. Daling van maatschappelijke kosten mogelijk maken.
In de begroting van GBLT zijn deze uitgewerkt, zodat de doelstellingen worden gerealiseerd in de periode tot 2025.Risico's
Het grootste risico betreft een tijdige en volledige oplegging en afdracht aan de gemeente van de diverse gemeentelijke belastingen door GBLT. In de dienstverlening overeenkomst zijn afspraken gemaakt over tijdstip van oplegging en afdracht van de belastingen. In de tussentijdse rapportages wordt de voortgang gemonitord en zo nodig actie ondernomen.
GBLT werkt in opdracht van en voor rekening en risico van de deelnemende overheden. Dat betekent dat de begrotingsresultaten worden verrekend met de deelnemers. Het betekent ook dat GBLT geen weerstandsvermogen heeft om tegenvallende resultaten op te vangen. De keerzijde is dat de gemeente zelf weerstandsvermogen dient aan te houden voor de risico's van GBLT. In dit kader is een niet adequate interne beheersing van GBLT een risico voor de gemeente.
Om dit te bereiken heeft GBLT risicomanagement ontwikkeld, wat een integraal onderdeel is van de planning en control cyclus en waar gedurende het jaar twee keer over wordt gerapporteerd.
Indien de kwaliteit van GBLT niet op orde is, kan dit de burger raken voor wat betreft de dienstverlening. Daarnaast loop de gemeente dan het risico op lagere belastingopbrengsten. Op dit punt vindt sturing plaats op de afgesloten dienstverleningsovereenkomst.
Gemeenschappelijke regeling centrumregeling
- Verbonden partij Gemeenschappelijke regeling sociale recherche IJssel - Vechtstreek
Gemeenschappelijke regeling centrumregeling
Naam
Gemeenschappelijke regeling sociale recherche IJssel - Vechtstreek
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat
Gemeentelijke bijdrage
€ 32.400
€ 39.000
€ 40.000
Bron
Beleidsvoornemens
De Sociale recherche IJssel-Vechtstreek zal meer aandacht geven aan de ontwikkelingen op het gebied van internetonderzoeken. Om de samenwerking met partners te bevorderen wordt een samenwerkingsovereenkomst met de politie gesloten om uitkeringsfraude te bestrijden.
Ontwikkelingen
In de praktijk werd de sociale recherche alleen ingezet in het kader van de Participatiewet. Besloten is het de sociale recherche ook in te zetten voor het rechtmatigheidstoezicht voor de Wmo.
Risico's
De inschatting is dat er van risico's zowel bestuurlijk als financieel geen sprake is.
Gem. regeling bedrijfsvoeringsorganisatie
- Verbonden partij Bedrijfsvoeringsorganisatie regionaal serviceteam jeugd IJsselland (BVO RSJ IJsselland)
Gem. regeling bedrijfsvoeringsorganisatie
Naam
Bedrijfsvoeringsorganisatie regionaal serviceteam jeugd IJsselland (BVO RSJ IJsselland)
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat
Gemeentelijke bijdrage
€ 71.811
€ 72.931
€ 65.008
Bron
jaarrekening 2020
begroting 20212
begroting 2022
Beleidsvoornemens
De uitvoeringsorganisatie fungeert met name als inkooporganisatie, contractbeheer en regionale beleidsondersteuning van de gemeenten en kent geen bevoegdheid om beleid vast te stellen.
Ontwikkelingen
Het inkoopmodel jeugd wordt doorontwikkeld in de komende jaren (invoering 2022). RSJ ondersteunt implementatie. Tevens wordt zorggedragen voor doorontwikkeling van het monitoring systeem (RIJM) en vindt coördinatieplaats op de regionale transformatie jeugdhulp. Het RSJ is de centrale inkooporganisatie jeugdhulp voor de elf regiogemeenten.
Risico's
De gemeenschappelijke regeling heeft geen weerstandsvermogen. Een nadelig of voordelig exploitatieresultaat komt voor rekening van, respectievelijk ten goede aan, de deelnemende gemeenten. Dit is een risico voor de gemeente. Het hier bedoelde risico heeft uitsluitend betrekking op de kosten van de RSJ, niet op kosten voor de daadwerkelijke zorg.
- Verbonden partij Shared Service Centrum Bedrijfsvoering ONS (SSC ONS)
Naam
Shared Service Centrum Bedrijfsvoering ONS (SSC ONS)
Website
https://www.ssc-ons.nl/
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 223.000
€ 223.000
€ 223.000
Vreemd vermogen
€ 17.535
€ 8.906.000
€ 11.200.000
Resultaat
n.n.b.
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
€ 1.221.820
€ 1.227.626
€ 1.622.174
Bron
Rekening SCC ONS
Begroting SCC ONS
Begroting SCC ONS
Beleidsvoornemens
Uitgangspunten voor de komende jaren zijn continuering en verbetering van de huidige dienstverlening en klanttevredenheid.
Ontwikkelingen
Nadat in 2020 de gemeente Westerveld ios toegetreden tot SSC-Ons is in 2021 gemeente Zwartewaterland als nieuwe partner toegetreden. De partners van Ons zijn de gemeenten Dalfsen, Kampen, Westerveld, Zwartewaterland en Zwolle en de provincie Overijssel
In 2022 wordt de verdere doorontwikkeling van Ons vormgegeven zodat diensten aan de verschillende partners ook in de toekomst efficiënt en professioneel kunnen worden geleverd.Risico's
ONS voert cruciale basistaken voor de bedrijfsvoering van de gemeente uit. De zes deelnemende partners sturen hierop, inclusief de beheersing van risico’s.
Het SSC Ons mag een weerstandsvermogen van maximaal 5% van de jaaromzet opbouwen. Als de gekwantificeerde risico’s hoger zijn dan 5% van de jaaromzet, dient het weerstandsvermogen daarop te worden aangepast.
Stichting
- Verbonden partij Stichting Dalfsen Werkt
Stichting
Naam
Stichting Dalfsen Werkt
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 0
0
0
Vreemd vermogen
€ 113.256
€ 216.000
€ 215.000
Resultaat
Gemeentelijke bijdrage
€ 3.517.027
€ 3.287.000
€ 3.294.000
Bron
jaarrekening 2020
Begroting
Begroting
Beleidsvoornemens
De stichting stelt geen beleid vast.
Ontwikkelingen
In 2022 zijn er nieuwe contracten afgesloten met de SW partijen. In deze contracten is aandacht voor monitoring en sturing van de te bereiken resultaten. Daarbij geven de uitkomsten van de in 2021 uit te voeren kwaliteitsmeting belangrijke input voor de inhoud van deze contracten. Ook wordt in 2022 verder uitvoering gegeven aan de uitkomsten van de Strategische Personeelsplanning rondom de SW-ers die via Stichting Dalfsen Werkt zijn gedetacheerd naar het wijkteam SDW van de eenheid OR van de gemeente Dalfsen
Risico's
De stichting fungeert enkel als werkgever van de SW-ers en –voor maximaal 2 jaar- voor inwoners die vanuit de Participatiewet via SDW worden gedetacheerd bij reguliere werkgevers. De financiële afhandeling van de stichting vindt plaats door de gemeente. De stichting wordt in het kader van de vennootschapsbelasting gevolgd.
Vanaf 1 juli 2015 zijn de salariskosten toegerekend aan Stichting Dalfsen Werkt.
Op moment dat de begrote inleenvergoeding van de diverse werkgevers achterblijft bij de begroting, ontstaat een financieel risico. Dit komt ten laste van het budget Arbeidsparticipatie van de gemeente. Voor de SW-ers die bij SW bedrijf Larcom gedetacheerd zijn geldt dat dit inleenrisico is afgedekt middels een concessieovereenkomst. Een dergelijke constructie is juridisch bij Tiem niet mogelijk gezien de organisatiestructuur en verwevenheid met de gemeente Zwolle - Verbonden partij Stichting Administratiekantoor Dataland
Naam
Stichting Administratiekantoor Dataland
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
816.678
n.n.b.
n.n.b.
Vreemd vermogen
347.232
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
349.601
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Bron
Jaarrekening 2020 DataLand
Beleidsvoornemens
Door de komst van de verschillende geo-basisregistraties zijn vele basisgegevens als open data voor een ieder beschikbaar. Hierdoor heeft Dataland als verstrekker van objectgegevens voor gemeenten geen bestaansrecht meer, en is besloten om de overige taken van Dataland onder te brengen bij het Kadaster en de VNG (o.a. aanbieden van cursussen en het secretariaat van de kennisbank (Gemeentelijk Geo Beraad)).
Ontwikkelingen
Door het bestuur van de vennootschap is in 2019 het besluit genomen tot een overname en afbouw van haar activiteiten. Dit besluit is tevens door de certificaathouders van de vennootschap goedgekeurd.
De rol van DataLand als secretaris van het Gemeentelijk Geo Beraad (GGB) en de diensten op het gebied van opleidingen en kennisbijeenkomsten zijn reeds overgegaan naar de VNG. De transitie van gegevensuitwisseling en datalevering naar het Kadaster verloopt goed en is in vóór 31 december 2021 afgerond.
Op 31 december 2021 stoppen alle diensten van DataLand, de formele liquidatie staat gepland op 31 maart 2022.Risico's
Het financieel risico is laag en beperkt zich tot het in certificaten geïnvesteerde bedrag.
Op basis van de huidige financiële inzichten stelt DataLand dat de voorgenomen opheffing zonder extra bijdragen van de in de Stichting participerende gemeenten kan gebeuren.
Naamloze Vennootschap
- Verbonden partij N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG)
Naamloze Vennootschap
Naam
N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG)
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 5.097 mln
n.n.b.
n.n.b.
Vreemd vermogen
€ 155.262 mln
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
€ 221 mln
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
n.v.t.
n.v.t.
Bron
Jaarrekening BNG
Beleidsvoornemens
BNG Bank is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. De bank draagt duurzaam bij aan het laag houden van de kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger.
Ontwikkelingen
Op 1 april 2020 heeft de ECB aan kredietinstellingen die onder haar toezicht staan een dringende aanbeveling uitgevaardigd om dividenduitkeringen op te schorten tot in elk geval 1 oktober 2020, dan wel dividenduitkeringen over 2019 geheel te schrappen. Achtergrond hiervan is de significante schok die de coronapandemie de economie toebrengt en de rol die voor banken is voorzien om de effecten daarvan zoveel als mogelijk te mitigeren. De toezichthouder verwacht van banken dat zij zich tot het uiterste inspannen om hun klanten te helpen en hun vermogen maximaal beschikbaar houden om te investeren in de kredietverlening aan hun klanten. Dit heeft de Raad van Commissarissen (RvC) en de Raad van Bestuur (RvB) in het voorjaar van 2020 doen besluiten de betaling door BNG Bank van het dividend over 2019 uit te stellen tot in elk geval 1 oktober 2020.
Eind 2020 verzocht de ECB de aanbeveling van 1 april 2020 in ieder geval te verlengen tot 31 december 2020. De RvC en RvB hebben deze aanbeveling overgenomen. Wel heeft de BNG de ECB gewezen op de karakteristieken van BNG Bank en dat een spoedige uitkering van dividend juist zeer in de rede zou liggen. De ECB heeft in een reactie op de brief van BNG Bank aangegeven de bijzondere positie van de sectorbank te begrijpen, maar aan het generieke karakter van haar aanbeveling te willen vasthouden. Overigens stelt de ECB met nadruk, dat de aanbeveling zowel uitzonderlijk is als een tijdelijk karakter heeft.In reactie op het standpunt van de ECB hebben de RvC en de RvB van BNG Bank zich opnieuw beraden over het moment waarop de bank tot uitkering van het dividend over 2019 kan overgaan. Gezien het dringende karakter van de ECB-aanbeveling hebben de RvC en de RvB besloten de betaling door BNG Bank van het dividend over 2019 opnieuw uit te stellen, tot in elk geval na 31 december 2020. Het is en blijft de uitdrukkelijke intentie van de RvC en de RvB om het dividend na de genoemde datum uit te keren. Begin februari 2021 heeft de BNG aangegeven een deel van het goedgekeurde dividend over 2019 in maart 2021 uit te keren. Het resterende bedrag aan dividend blijft gereserveerd voor uitkering op een later moment. Dit geldt ook voor de dividenduitkering over 2020. Uitkering van dit dividend zal niet plaatsvinden voor 30 september 2021 en is onderworpen aan mogelijke toekomstige aanbevelingen van de EVB.
Risico's
Voor de gemeente bestaat net als bij deelname in andere vennootschappen formeel het risico van het verliezen van geïnvesteerd kapitaal. Dit risico wordt als verwaarloosbaar gekwantificeerd. Daarnaast is het belangrijkste risico op dit moment lagere dividenduitkeringen dan voorzien. De gemeente Dalfsen heeft met 33.735 aandelen 0,0606% aandelen BNG.
- Verbonden partij Vitens N. V.
Naam
Vitens N. V.
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 557,1 mln
n.n.b.
n.n.b.
Vreemd vermogen
€ 1.340,1 mln
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
€ 23,9 mln
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
n.v.t.
n.v.t.
Bron
Jaarverslag Vitens
Beleidsvoornemens
Vitens wil een bijdrage leveren aan het verlagen van de maatschappelijke kosten en dit is verankerd in de continuïteitsdoelstelling en strategie van Vitens.
In de AVA van 26 november 2020 is het nieuwe beleid voor de periode 2021-2030 vastgesteld, met de ambitie: "in 2030 willen we dat elke druppel duurzaam is".
De belangrijke thema's heirin zijn:- waterbesparing
- klimaatbestendigheid
- toekomstige organisatie en
- (digitale) veiligheid.
Het beleid is gebaseerd op een drietal lijnen: zo laag en stabiel mogelijke tarieven, continuïteit van de onderneming (solvabiliteit > 30%) en dividend (maximaal 50% van het netto resultaat). De doelstelling, die in de AvA van 14 juni 2012 is vastgesteld om de solvabiliteit op een minimumniveau van 30% te laten uitkomen geldt nog steeds. In het financiële beleid is het versterken van de solvabiliteit als eerste prioriteit opgenomen.
In het voorjaar van 2017 is een vernieuwde strategie vastgesteld voor de periode 2018-2020. Deze is vastgelegd in het strategisch document: ‘Samen in beweging voor mens en leefomgeving’. Alles wat Vitens doet, komt voort uit onderstaande strategische agenda’s:- 24/7 betrouwbaar en betaalbaar;
- Vitenser sterk in je werk;
- Meer gemak voor de klant;
- Voldoende beschikbare schone bronnen.
Ontwikkelingen
Het investeringsniveau laat een stijgende lijn zien van € 207 mln in 2021 naar € 274 mln in 2030. Dit komt o.a. door sterke stijging drinkwaterbehoefte, bestrijding tekort drinkwaterreserves en klimaatverandering.
In de Aandeelhoudersvergadering van 12 juni 2019 is besloten tot een herziening van het financieel beleid met ingang van 2020. Dit vanwege de ontwikkelingen van een verhoogd investeringsniveau en daardoor een toename van rentedragende schulden. Het beleid doet recht aan vigerende wet- en regelgeving compliance), het belang van de klant en aandeelhouders en is realistisch voor Vitens. Het wordt van kracht vanaf 2020.
Het financiële beleid kent de volgende elementen:- Continuïteit: De solvabiliteit is vastgesteld op een eigen vermogen minimaal gelijk aan 30% van het balanstotaal en de omvang van de rentedragende schulden is gelijk of lager dan het voorgaande jaar.
- Tarieven: Vitens streeft naar zo laag mogelijke drinkwatertarieven, onder voorwaarde dat aan de continuïteitsdoelstelling en vigerende wet- en regelgeving wordt voldaan. Uitgangspunt hierbij is een bedrijfsresultaat (EBIT) dat jaarlijks wordt begroot op het niveau van het vastgestelde maximaal toegestane WACC-percentage.
- Dividend: Het dividend wordt gerelateerd aan het nettoresultaat en bedraagt maximaal 50% van het nettoresultaat. Rand voorwaardelijk hierbij is de continuïteitsdoelstelling (minimum van 30% solvabiliteit).
Risico's
Voor de gemeente Dalfsen bestaat formeel het risico van het verliezen van het geïnvesteerd kapitaal. Dit risico kan als verwaarloosbaar worden gekwantificeerd. De gemeente Dalfsen heeft 0,55% van de aandelen Vitens.
Daarnaast is het belangrijkste risico op dit moment lagere dividenduitkeringen. Het dividend wordt gerelateerd aan het netto resultaat. Het bedrag aan dividend dat wordt uitgekeerd bedraagt op basis van het huidige beleid maximaal 50% van het netto resultaat. Gelet op het lage solvabiliteitspercentage (29,2% in 2020) is er over 2020 geen dividend uitgekeerd. De verwachting is dat dit voor 2021 (uitkering in 2022) en mogelijk verder ook gaat gelden.
De oorzaak hiervan is o.a. gelegen in het WACC percentage in relatie tot een stijging investingsniveau. - Verbonden partij Wadinko N. V.
Naam
Wadinko N. V.
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 65,5 mln
n.n.b.
n.n.b.
Vreemd vermogen
€ 5,5 mln
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
€ 3,4 mln -/-
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Bron
jaarverslag Wadinko
Beleidsvoornemens
In de AVA van 11 juni 2021 is het nieuwe beleidsplan voor de periode 2021 - 2026 vastgesteld. Met een lichte accentverschuiving is dit het continuren van het beleid over de periode 2015 - 2020. De uitgangspunten voor het nieuwe beleid zijn:
- Wadinko wil groei, innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen bevorderen;
- Wadinko intensiveert sturing op ontwikkelthema’s zoals digitalisering, health & safety, diversiteit en duurzaamheid;
- Wadinko brengt ondernemingen naar de volgende fase;
- Onze human capital agenda zetten we versterkt door voor betere organisatieontwikkeling. We ontplooien en ondersteunen nieuwe initiatieven.
Ontwikkelingen
Gelet op het vastgestelde beleid zijn, werkt Wadinke in deze periode aan de realisatie van de doelstellingen:
- groei werkgelegenheid van 4.336 naar 6.000 FTE’s;
- stijgingvan de actuele waarde van € 95 naar € 120 mln;
- in de komende 6 jaar handhaving uitkeren dividend;
- hoogte dividend is 2% van het eigen vermogen (lichte groei t.o.v. 2015-2020);
- voorwaarde uitkering dividend is liquiditeit boven € 10 mln;
- rendement is tenminste 5% op geïnvesteerd vermogen.
Risico's
Het aandeel van de gemeente Dalfsen is beperkt. Dalfsen bezit 75 van de totaal 2.389 geplaatste aandelen (3,14%). Gelet op het financiële belang dat de gemeente heeft (€ 7.500) in combinatie met de zeggenschap (3,14%) is het risico van deze deelname verwaarloosbaar.
- Verbonden partij Enexis Holding N. V.
Naam
Enexis Holding N. V.
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 4.116 mln
n.n.b.
n.n.b.
Vreemd vermogen
€ 4.635 mln
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
€ 108 mln
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Bron
jaarverslag Enexis
Beleidsvoornemens
De vennootschap heeft ten doel het realiseren van een duurzame energievoorziening door state of the art dienstverlening en netwerken en door regie te nemen in innovatieve oplossingen. Dit om de energietransitie te versnellen én excellent netbeheer uit te voeren.
Deze doelen worden gerealiseerd op basis van de volgende strategieën:- Netwerk en dienstverlening tijdig gereed voor veranderingen in de energiewereld;
- Betrouwbare energievoorziening;
- Excellente dienstverlening: hoge klanttevredenheid en verlaging kosten;
- Samen met lokale partners Nederlandse klimaatdoelen realiseren;
- Innovatieve, schaalbare oplossingen om de energietransitie te versnellen.
Ontwikkelingen
Er is sprake van een toename van het werkpakket door de energietransitie.
Een andere uitdaging zijn de langetermijninvesteringen voor duurzame aansluitingen terwijl het ontwerp van het nieuwe energiesysteem nog niet klaar is. Samen met gemeenten en provincies werkt Enexis aan Regionale Energie Strategieën, een lokaal ontwerp van het energiesysteem van de toekomst. In alle gebieden pleit Enexis voor het meest efficiënte energiesysteem, met duurzame elektriciteit, duurzaam gas én duurzame warmte. Zo wordt de bestaande infrastructuur benut en houdt de transitie vaart. De vraag van consumenten en bedrijven neemt sterk toe en de terug levering aan het net is in de afgelopen vijf jaar ruim verdrievoudigd.
Enexis staat voor grote toekomstige investeringen, waarbij sprake is van een stijging van bijna 30% van het investeringsniveau.
In de AVA van april 2022 komt Enexis met een nieuwe strategie voor de periode die loopt tot 2026.Risico's
Voor de gemeente Dalfsen bestaat formeel het risico van het verliezen van het geïnvesteerd kapitaal. Het risico is echter gering omdat Enexis opereert in een gereguleerde (energie)markt, onder toezicht van de Energiekamer. Daarnaast is het risico gering in relatie tot de (intrinsieke) waarde van Enexis Holding N.V. Daarnaast is het belangrijkste risico op dit moment de lagere dividenduitkeringen dan voorzien. Het risico is echter gemitigeerd middels een overeengekomen streefwaarde van € 100 miljoen voor het jaarlijkse dividend. De gemeente Dalfsen heeft met 64.662 aandelen een belang van 0,0433% belang in Enexis.
- Verbonden partij N. V. ROVA Gemeenten
Naam
N. V. ROVA Gemeenten
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 35.111.000
n.n.b.
n.n.b.
Vreemd vermogen
€ 57.238.000
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
€ 5.057.000
€ 4.378.000
€ 4.018.000
Gemeentelijke bijdrage
€ 1.974.225
€ 1.991.640
€ 2.000.000
Bron
jaarverslag 2020 en eindafrekening
begroting ROVA en voorschotsnota
begroting ROVA
Beleidsvoornemens
ROVA heeft een strategiedocument vastgesteld voor de periode 2020 tot 2025. Missie: “ROVA werkt als maatschappelijke onderneming
samen met gemeenten en inwoners aan een mooie en schone leefomgeving, nu en in de toekomst.”Ontwikkelingen
Strategische doelen 2025
1. Minder verspilling van natuurlijke grondstoffen
2. Betere verwaarding van ingezamelde afvalstoffen
3. Optimalisatie van inzamelsystemen
4. Hogere klanttevredenheid
5. Duurzamere bedrijfsvoeringHet hergebruik van grondstoffen bevinden zich op een kantelpunt. Natuurlijke bronnen raken op en hergebruik van grondstoffen is nog in ontwikkeling. Hierdoor ontstaat onrust op de markt met bijvoorbeeld discussies over PMD, GFT, textiel en oud papier. Deze ontwikkelingen zijn ook actueel in onze regio.
Daarnaast wordt in de toekomst een CO2-belasting verwacht, ook op het verbranden van restafval. De invoering en hoogte is nog niet bekend.Risico's
De gemeente loopt de volgende risico's:
- Dienstverleningsovereenkomst: stijging van de tarieven voor de diensten van ROVA.
- Aandelenbezit: Bij een tegenvallende exploitatie lagere dividenduitkering dan begroot.
- Achtergestelde lening: De geldlening betreft een achtergestelde lening ten opzichte van bancaire financiers, zodat ROVA in geval van ontbinding, surséance van betaling of faillissement pas verplicht is aflossing te voldoen nadat de op dat moment bestaande schulden van ROVA aan haar bancaire financiers zijn betaald.
De gemeente heeft met 360 aandelen 3,28% van het aandelenbezit van ROVA in haar bezit.ROVA heeft een uitgebreide risicoparagraaf in haar begroting. In de laatste begroting zijn de hoogtes ricico's met de grootste impact:
1. impact corona. Maatregelen: volgen landelijke adviezen en snel handelen bij een interne uitbraak.
2. Kosten stortplaats. maatregel: goed beheer en ruime reserve/voorziening.
3. Slechte kwaliteit grondstoffen. goede voorlichting en gedragsbeinvloeding.
Besloten Vennootschap
- Verbonden partij CSV Amsterdam B. V.
Besloten Vennootschap
Naam
CSV Amsterdam B. V.
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 392.593
€ 300.000
n.n.b.
Vreemd vermogen
€ 27.162
€ 0
n.n.b.
Resultaat
€ 172.219
€ 75.000 -/-
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Bron
CSV Amsterdam BV
CSV Amsterdam
Beleidsvoornemens
n.v.t.
Ontwikkelingen
Bij de verkoop van de aandelen Essent in 2014 is overeengekomen, om een deel van de verkoopprijs niet direct uit te betalen aan de verkopende aandeelhouders, maar te reserveren voor mogelijke claims. CSV Amsterdam B.V. is hiermee belast.
Op 20 april 2020 heeft CSV Amsterdam B.V. een vaststellingsovereenkomst ondertekend waarin een minnelijke schikking is getroffen voor de afwikkeling van alle geschillen. De vennootschap zal voorlopig nog voortbestaan om het bezwaar en/of beroep te voeren tegen de naheffingsaanslag afvalstoffenbelasting. Na afwikkeling van deze bezwaar- en/of beroepsprocedure of eventuele voortijdige beëindiging van deze procedure zal de vennootschap kunnen worden opgeheven en de resterende liquide middelen kunnen worden uitgekeerd aan de aandeelhouders naar rato van het aandelenbelang.Risico's
n.v.t.
- Verbonden partij Publiek Belang Elektriciteitsproductie B. V.
Naam
Publiek Belang Elektriciteitsproductie B. V.
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 1.569.395
n.n.b.
n.n.b.
Vreemd vermogen
€ 19.533
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
-/- € 20.148
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Bron
Publiek Belang Elektriciteitsproductie BV
Beleidsvoornemens
n.v.t.
Ontwikkelingen
Het General Escrow fonds is in juni 2016 geliquideerd en als gevolg van contractuele verplichtingen nog in stand gehouden. Het bestuur van de vennootschap is in overleg met de andere contractuele partijen om na te gaan wanneer de contractuele verplichtingen voortijdig kunnen worden beëindigd en de vennootschap vervolgens kan worden ontbonden en de resterende liquide middelen uit te keren aan de aandeelhouders naar rato van het aandelenbelang. Het aandelenbelang voor Dalfsen is 0,0432%.
Risico's
n.v.t.
Vereniging
- Verbonden partij Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
Vereniging
Naam
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
Website
https://vng.nl/
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 62.377.000
n.n.b.
n.n.b.
Vreemd vermogen
€ 90.980.000
n.n.b.
n.n.b.
Resultaat
- € 16.000
n.n.b.
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
€ 43.497
€ 45.487
€ 46.461
Bron
Jaarrekening VNG
Besluitvorming ALV 2020
Besluitvorming ALV 2021
Beleidsvoornemens
Samen werken aan een krachtige lokale overheid en het vormen van een sterk netwerk voor kennisontwikkeling en onderlinge kennisdeling, waarin met elkaar én met andere partijen wordt samengewerkt aan verbetering van de gemeentelijke uitvoering en dienstverlening en de grote maatschappelijke en bestuurlijke opgaven die op de gemeenten afkomen.
Ontwikkelingen
Het jaarlijks opstellen van een uitvoeringsagenda met daarin de aandachtspunten voor het komende kalenderjaar.
Risico's
Beperkt tot de jaarlijkse bijdrage.
- Verbonden partij Vereniging van Gemeenten Aandeelhouders binnen Noord Nederland (VEGANN)
Naam
Vereniging van Gemeenten Aandeelhouders binnen Noord Nederland (VEGANN)
Website
Financiële gegevens
Jaarrekening 2020
Begroting 2021
Begroting 2022
Eigen vermogen
€ 28.563
€ 38.124
n.n.b.
Vreemd vermogen
n.v.t.
n.v.t.
n.n.b.
Resultaat
€ 9.561
€ 20.986 -/-
n.n.b.
Gemeentelijke bijdrage
€ 686
€ 289
€ 686
Bron
VEGANN
VEGANN
VEGANN
Beleidsvoornemens
Naast het behartigen van de gemeentelijke financiële belangen van de Noordelijke gemeenten voor zover die voortvloeien uit hun aandeelhouderschap in de te ’s Hertogenbosch gevestigde naamloze vennootschap “Enexis Holding N.V zoals dividend beleid, het behartigen van de gemeentelijke belangen bij energietransitie en vraag van Enexis voor versterken eigen vermogen.
Ontwikkelingen
Zie beleidsvoornemens.
Risico's
Beperkt tot de jaarlijkse bijdrage.